Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Projekty

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Projekt Flagowy Uniwersytetu Jagiellońskiego 2022–2026

European Treasure in the Jagiellonian Library Core Facility
(World Heritage in the former Prussian State Library: Digitalization – Interdisciplinary Research)

Termin realizacji: 2022 r. – 2026 r.

Wartość Projektu: 6 803 613,00 zł

Zasoby dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej (PSB) przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej stanowią unikalny w skali światowej zasób biblioteczny, którego wartość kulturowa, naukowa i społeczna wykracza poza ramy jednej instytucji i jednego państwa.

Zasoby te trafiły do Krakowa w czasie II wojny światowej zupełnie przypadkowo. Począwszy od 1941 roku z bombardowanego Berlina miasta wyjechało 41 konwojów ciężarówek, które wywiozły najcenniejsze zbiory Pruskiej Biblioteki Państwowej. Część tych zbiorów trafiła do zamku Fürstenstein (dziś Książ), a następnie w 1943 roku do Grüssau (dziś Krzeszów). Miejscowości te należały wówczas do III Rzeszy, a po zmianie granic w 1945 roku stały się polskie.

W 1946 roku do Krakowa przewieziono odzyskane i zabezpieczone księgozbiory. Obecnie są one przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej. Noszą oryginalne sygnatury biblioteczne z dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej.

W celu skonsolidowania licznych badań naukowych, których przedmiotem są te zbiory, oraz w celu dalszego ich dogłębnego poznania, Uniwersytet Jagielloński zdecydował o uruchomieniu, w ramach programu projektów flagowych, zespołu, który zajmie się w szczególności kolekcją autografów.

Kolekcja Autografów (Sammlung Autographa) zawiera rzadkie i unikalne materiały o fundamentalnym znaczeniu dla kultury europejskiej i nauk humanistycznych. Składa się z oryginalnych rękopisów wielu wybitnych osób, które odegrały kluczową rolę w europejskiej kulturze, literaturze i nauce. Znajdziemy tu tysiące zabytków rękopiśmiennych, z których tylko część została do tej pory dokładnie zbadana, a wiele z nich nie zostało nawet zidentyfikowanych. Są to głównie listy, ale także oryginalne prace literackie i naukowe napisane przez ich autorów.

Cele projektu:

  • Badania i opracowanie Kolekcji Autografów (ponad 190 pudeł z rękopisami z całej Europy w różnych językach): identyfikacja tekstów, autorów, datowanie rękopisów, określenie miejsca pochodzenia. W rezultacie będziemy publikować szczegółowe katalogi Kolekcji Autografów oraz upowszechniać prace naukowe skupione na jej wybranych aspektach.
  • Opracowanie i wdrożenie narzędzi sztucznej inteligencji wspierających badania nad rękopisami.
  • Stworzenie platformy badawczej integrującej dotychczasowe i nowe badania nad zbiorami Pruskiej Biblioteki Państwowej prowadzone w ramach i poza Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie.
  • Zabezpieczenie kolekcji poprzez digitalizację i udostępnienie jej badaczom z całego świata.

Wyniki projektu posłużą jako punkt wyjścia do dalszych szczegółowych badań nad najważniejszymi kulturowo częściami Kolekcji Autografów. Ponadto, wypracowane w projekcie metody badawcze mogą być zaadaptowane do badań wszelkich innych kolekcji rękopisów.

Struktura projektu:

Projekt Flagowy (PF) koordynowany jest przez trzy jednostki Uniwersytetu Jagiellońskiego: Wydział Filologiczny, Bibliotekę Jagiellońską oraz Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej.

PF składa się z trzech platform:
1. Platforma R2R związana bezpośrednio z badaniem autografów oraz integracją badań nad kolekcją; 
2. Platforma R2R i R2B zajmująca się wdrażaniem narzędzi sztucznej inteligencji dla potrzeb badań nad rękopisami; 
3. Działająca w oparciu o BJ platforma infrastrukturalna zajmująca się konserwacją i digitalizacją zasobów.

Projekty flagowe stanowią ambitne przedsięwzięcia realizowane w ramach programu Inicjatywa Doskonałości, które w istotny sposób mają wzbogacić ekosystem badawczy UJ, tworząc w jego ramach innowacyjne formy działalności naukowej, łączące badania z kształceniem oraz współpracą z otoczeniem społeczno-gospodarczym.