European Treasure in the Jagiellonian Library Core Facility
(World Heritage in the former Prussian State Library: Digitalization – Interdisciplinary Research)
Termin realizacji: 2022 r. – 2026 r.
Wartość Projektu: 6 803 613,00 zł
Zasoby dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej (PSB) przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej stanowią unikalny w skali światowej zasób biblioteczny, którego wartość kulturowa, naukowa i społeczna wykracza poza ramy jednej instytucji i jednego państwa.
Zasoby te trafiły do Krakowa w czasie II wojny światowej zupełnie przypadkowo. Począwszy od 1941 roku z bombardowanego Berlina miasta wyjechało 41 konwojów ciężarówek, które wywiozły najcenniejsze zbiory Pruskiej Biblioteki Państwowej. Część tych zbiorów trafiła do zamku Fürstenstein (dziś Książ), a następnie w 1943 roku do Grüssau (dziś Krzeszów). Miejscowości te należały wówczas do III Rzeszy, a po zmianie granic w 1945 roku stały się polskie.
W 1946 roku do Krakowa przewieziono odzyskane i zabezpieczone księgozbiory. Obecnie są one przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej. Noszą oryginalne sygnatury biblioteczne z dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej.
W celu skonsolidowania licznych badań naukowych, których przedmiotem są te zbiory, oraz w celu dalszego ich dogłębnego poznania, Uniwersytet Jagielloński zdecydował o uruchomieniu, w ramach programu projektów flagowych, zespołu, który zajmie się w szczególności kolekcją autografów.
Kolekcja Autografów (Sammlung Autographa) zawiera rzadkie i unikalne materiały o fundamentalnym znaczeniu dla kultury europejskiej i nauk humanistycznych. Składa się z oryginalnych rękopisów wielu wybitnych osób, które odegrały kluczową rolę w europejskiej kulturze, literaturze i nauce. Znajdziemy tu tysiące zabytków rękopiśmiennych, z których tylko część została do tej pory dokładnie zbadana, a wiele z nich nie zostało nawet zidentyfikowanych. Są to głównie listy, ale także oryginalne prace literackie i naukowe napisane przez ich autorów.
Cele projektu:
- Badania i opracowanie Kolekcji Autografów (ponad 190 pudeł z rękopisami z całej Europy w różnych językach): identyfikacja tekstów, autorów, datowanie rękopisów, określenie miejsca pochodzenia. W rezultacie będziemy publikować szczegółowe katalogi Kolekcji Autografów oraz upowszechniać prace naukowe skupione na jej wybranych aspektach.
- Opracowanie i wdrożenie narzędzi sztucznej inteligencji wspierających badania nad rękopisami.
- Stworzenie platformy badawczej integrującej dotychczasowe i nowe badania nad zbiorami Pruskiej Biblioteki Państwowej prowadzone w ramach i poza Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie.
- Zabezpieczenie kolekcji poprzez digitalizację i udostępnienie jej badaczom z całego świata.
Wyniki projektu posłużą jako punkt wyjścia do dalszych szczegółowych badań nad najważniejszymi kulturowo częściami Kolekcji Autografów. Ponadto, wypracowane w projekcie metody badawcze mogą być zaadaptowane do badań wszelkich innych kolekcji rękopisów.
Struktura projektu:
Projekt Flagowy (PF) koordynowany jest przez trzy jednostki Uniwersytetu Jagiellońskiego: Wydział Filologiczny, Bibliotekę Jagiellońską oraz Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej.
PF składa się z trzech platform:
1. Platforma R2R związana bezpośrednio z badaniem autografów oraz integracją badań nad kolekcją;
2. Platforma R2R i R2B zajmująca się wdrażaniem narzędzi sztucznej inteligencji dla potrzeb badań nad rękopisami;
3. Działająca w oparciu o BJ platforma infrastrukturalna zajmująca się konserwacją i digitalizacją zasobów.
Projekty flagowe stanowią ambitne przedsięwzięcia realizowane w ramach programu Inicjatywa Doskonałości, które w istotny sposób mają wzbogacić ekosystem badawczy UJ, tworząc w jego ramach innowacyjne formy działalności naukowej, łączące badania z kształceniem oraz współpracą z otoczeniem społeczno-gospodarczym.