Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Zbiory

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Rękopisy

Rękopisy

Zbiory Sekcji Rękopisów liczą obecnie (stan na koniec 2021 r.) 36 301 jednostek rękopiśmiennych, w tym ok. 2000 kodeksów średniowiecznych i systematycznie się powiększają.

Osobny zbiór stanowi kolekcja dyplomów pergaminowych (ok. 700 jednostek).

Co najmniej trzy przechowywane obecnie kodeksy (813, 2032, 5278) były używane jeszcze na Uniwersytecie Kazimierzowskim założonym w 1364 r. Po odnowieniu Uniwersytetu w 1400 r. zaczęły wpływać księgozbiory profesorskie i studenckie, przechowywane przy kolegiach i bursach, tworząc w ten sposób zaczątek Biblioteki Uniwersytetu.

W czasie reformy kołłątajowskiej (1777–1778) połączono w jedną bibliotekę księgozbiory kolegiów i burs oraz przeniesiono z Senatu do Biblioteki księgi własne Uniwersytetu (metryki, księgi rachunkowe); stąd najstarsza część Archiwum UJ znajduje się w zbiorach rękopiśmiennych BJ.

  • W XIX w. wpływały dary, m.in.: iluminowany Kodeks Baltazara Behema z początku XVI w. zawierający przywileje i statuty miasta Krakowa i ustawy cechów krakowskich, przekazany Bibliotece przez Senat Rządzący Wolnego Miasta Krakowa w 1825 r. czy rękopisy starocerkiewnosłowiańskie z XV–XVI w., przekazane przez kolekcjonera książek i numizmatów Rudolfa Gutowskiego w 1863 r. Zbiór rękopisów znacznie wzrósł w czasie dyrektury Karola Estreichera (1868–1904), biblioteka pozyskała wówczas m.in. spuścizny: Joachima Lelewela (1882), Józefa Ignacego Kraszewskiego (1888) i Żegoty Paulego (1896) oraz kolekcję autografów Władysława Górskiego (l902).
  • W okresie międzywojennym zasób rękopiśmienny powiększał się wolno, ale systematycznie. Z większych wpływów trzeba wymienić spuścizny: Józefa Bohdana Zaleskiego, Klemensa Bąkowskiego oraz Michała Bobrzyńskiego. W 1934 r. powróciły wypożyczone niegdyś Acta Tomiciana.
  • Zbiory rękopisów BJ szczęśliwie przetrwały czasy okupacji hitlerowskiej. W 1946 r. powrócił do Krakowa Kodeks Behema. Do zbiorów Biblioteki wpłynęły rękopisy z tzw. zbiorów zabezpieczonych: z bibliotek w Gumniskach, Krzeszowicach a także fragment zbioru rękopisów z byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie (przechowywany jako osobny zbiór o statusie depozytu Rządu RP). Po kasacie zakonu augustianów przekazano część rękopisów z tego klasztoru. Zabezpieczono też po kilka rękopisów ze Zgorzelca i Szczecina.
  • Po wojnie także do Biblioteki trafiły dwa bardzo cenne rękopisy: autograf De revolutionibus libri sex Mikołaja Kopernika oraz Banderia Prutenorum Jana Długosza. Drogą darów i kupna zbiory powiększyły się o archiwa rodzinne, m.in. Archiwum Ledóchowskich (1969), Archiwum Pusłowskich (1999) czy Archiwum domowe Pawlikowskich (2000) oraz o liczne spuścizny literatów i uczonych.
  • Przy Sekcji Rękopisów znajduje się także Archiwum Biblioteki Jagiellońskiej zawierające księgi i akta biblioteczne (XIX–XXI w.); wcześniejsze materiały zostały włączone do zbiorów rękopiśmiennych Oddziału, materiały z Archiwum BJ zostały także częściowo przekazane Archiwum UJ.

* Wg tekstu: M. Kowalczyk, Biblioteka Jagiellońska [w:] Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce. Oprac. Danuta Kamolowa przy współpracy Teresy Sieniatyckiej. Wyd. 2, Warszawa 2003, s. 101–121.

Dostępność cyfrowa

Zbiory podlegają ustawicznemu procesowi cyfryzacji, a efekty wykonywanej pracy prezentowane są w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej. 
Link do dostępnej cyfrowo w JBC kolekcji rękopisów.

Link do Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej

 

 

Zobacz galerię zdjęć