Początki wpływu dokumentów elektronicznych i audiowizualnych w Bibliotece Jagiellońskiej sięgają już lat 70-tych. Panowała wówczas większa różnorodność nośników, były to dyskietki, kasety VHS, kasety magnetofonowe, płyty gramofonowe. Stopniowo jednak następowało ich ujednolicenie. Obecnie są to głównie płyty CD, DVD, materiały zapisane na przenośnej pamięci USB, czy w ostatnich latach również publikacje przesyłane przez wydawców w postaci plików (głównie w formacie pdf).
Zdecydowaną większość gromadzonych materiałów stanowią wydawnictwa polskie gromadzone w dwóch egzemplarzach. Dokumenty elektroniczne wpływają do BJ przede wszystkim jako egzemplarz obowiązkowy zgodnie z z przepisami ustawy o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych z dnia 7 listopada 1996 r. (przejdź do Dziennika Ustaw nr 152 z dnia 23.12.1996, poz. 722) oraz Rozporządzeniem Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 r. (przejdź do Dziennika Ustaw nr 29, poz. 161). W latach poprzedzających Ustawę notowano większą ilość dokumentów pochodzących z innych źródeł wpływów, takich jak dary, wymiana i kupno.
Rodzaje dokumentów audiowizualnych
Dokumenty elektroniczne:
książki elektroniczne – dokumenty tekstowe na nośnikach elektronicznych – encyklopedie, podręczniki, opracowania literatury pięknej, poradniki, bibliografie, materiały konferencyjne, aprobaty techniczne, akty prawne, zestawienia statystyczne
programy komputerowe edukacyjne i naukowe – słowniki językowe, leksykony, materiały do nauczania języków obcych, interaktywne materiały dla nauczycieli i uczniów, multimedialne bazy wiedzy
gry
bazy danych o dostępie lokalnym
czasopisma elektroniczne – samoistne wydawniczo, wersje równoległe dokumentów drukowanych, aktualizowane elektroniczne bazy danych o dostępie lokalnym
Link do dostępnej cyfrowo w JBC kolekcji zasobów online
Dokumenty dźwiękowe niemuzyczne:
dzieła literackie, słuchowiska, reportaże dźwiękowe, przemówienia, homilie, materiały rekolekcyjne, kursy języków obcych
Link do dostępnej cyfrowo w JBC kolekcji dokumentów dźwiękowych niemuzycznych
Filmy:
fabularne, dokumentalne, edukacyjne (dydaktyczno-instruktażowe), animowane
Mikroformy:
mikrofilmy i mikrofisze będące kopiami dokumentów oryginalnych:
rękopisów polskich i obcych, starych druków, druków zwartych, czasopism, dokumentów życia społecznego, kartografii, grafiki, wydawnictw rzadkich i drugiego obiegu
dokumenty pierwotnie wytworzone na mikroformach
Czytelnia Dokumentów Audiowizualnych
W Czytelni Dokumentów Audiowizualnych można na miejscu, bez konieczności zamawiania, przeglądać zmikrofilmowane kopie ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej (BJ), wśród nich gazety i czasopisma z XIX w. i z początku XX w. Największą poczytnością cieszy się Ilustrowany Kurier Codzienny, Czas, Kurier Warszawski, Wiadomości Literackie, Nowy Dziennik. Do najczęściej udostępnianych mikroform należą również Szematyzmy Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim czy Kultura Paryska.
- Gromadzone są również zbiory, których BJ nie posiada w oryginale. Są to dokumenty pierwotnie wytworzone na mikroformach. Między innymi do nich należą Archiwa Biograficzne Wydawnictwa SAUR: polskie, francuskie, niemieckie, brytyjskie, rosyjskie, czeskie oraz krajów bałkańskich. Ceniona przez historyków, ze względu na zawarte w niej relacje z Polski, Gazette de France z XVII w. czy rozprawy doktorskie bronione na niemieckich uniwersytetach.
- Czytelnicy mają również możliwość obejrzenia najnowszych filmów i seriali oraz klasykę polskich i zagranicznych filmów fabularnych i dokumentalnych, które ukazały się na płytach CD, DVD i VHS. Między innymi są to kolekcje filmowe Mistrzowie Polskiego Kina, Wojny które Zmieniły Świat, Wielka Kolekcja Wojenna, kolekcja filmów poświęconych szeroko rozumianej problematyce praw człowieka Wideoteki Uniwersyteckiej Watch Docs, czy wyjątkowa kolekcja przewodników po świecie Dookoła Świata – Fascynujące Podróże.
- Do najciekawszych dokumentów elektronicznych zaliczyć możemy multimedialne programy do nauki języków obcych, słowniki i encyklopedie oraz aktualizowane bazy danych o dostępie lokalnym z zakresu gospodarki, ekonomii i prawa. M.in. Legalis Baza Aktów Prawnych i Orzecznictwo, Lex Polonica czy Aprobaty Techniczne Instytut Techniki Budowlanej. Dostępne są również gry komputerowe dla użytkowników w każdym wieku.
Z dokumentów dźwiękowych niemuzycznych wyróżnić możemy audio-książki z nagraniami klasyki literatury pozytywizmu i romantyzmu oraz bogaty zbiór literatury współczesnej. Między innymi książki Stiega Larssona, Stepnienie Meyer, Carlosa Ruiz Zafóna czy japońskiego pisarza Harukiego Murakamiego.
Informacja o zgromadzonych dokumentach znajduje się w Katalogu Bibliotek UJ, drukowanych katalogach kartkowych BJ, oraz w podręcznym katalogu kartkowym dostępnym w Czytelni Dokumentów Audiowizualnych.
Wiele zasobów przechowywanych w BJ na mikrofilmach jest już dostępnych w wersji cyfrowej zabezpieczonej w bibliotekach cyfrowych zrzeszonych w Federacji Bibliotek Cyfrowych (FBC). Przed podjęciem poszukiwań w BJ warto więc sprawdzić ich dostępność w FBC lub w Europeanie.
Oznaczenia sygnatur
Dla poszczególnych rodzajów dokumentów zostały nadane następujące oznaczenia sygnatur:
- dla dokumentów elektronicznych zwartych: BJ Ez
- dla dokumentów elektronicznych ciągłych: BJ Ec
- dla dokumentów dźwiękowych niemuzycznych: BJ Dn
- dla filmów: BJ F
- dla mikroform: BJ Mf, BJ Mfz (dla dokumentów zwartych), BJ Mfc (dla dokumentów ciągłych)
- dla zasobów wirtualnych: BJ Oz (dla dokumentów zwartych), BJ Oc (dla dokumentów ciągłych)
Kącik kultury Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku (UNAM)
W Czytelni Dokumentów Audiowizualnych znajduje się kącik kultury Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku (UNAM – National Autonomous University of Mexico). Na trzech dedykowanych komputerach jest dostęp do biblioteki cyfrowej UNAM, w której można korzystać m. in. z: cyfrowych książek i czasopism, filmów, audycji radiowych lub podcastów (internetowych nagrań dźwiękowych, w których eksperci opowiadają m. in. o: historii, literaturze, operze, tańcu, muzyce, teatrach, muzeach i centrach kulturalnych UNAM). Na portalu można odbyć wirtualną podróż po budynkach należących do uniwersytetu i pobrać różne aplikacje na telefon, pozwalające na zapoznanie się z wydarzeniami kulturalnymi UNAM i ich lokalizacją na mapie.