WPR "Kwaśny papier" - założenia
W styczniu 1998 roku na ręce Premiera RP skierowany został "Memoriał o potrzebie ratowania dziedzictwa kultury polskiej w zbiorach bibliotecznych i archiwalnych XIX i XX wieku" (autorzy: A. Barański, J. Grochowski, A. Manikowski, D. Nałęcz, K. Zamorski). W reakcji na ten apel środowiska bibliotekarzy i chemików, i po spełnieniu wielu wymogów merytorycznych i formalnych, dnia 17 listopada 1999 Rada Ministrów RP ustanowiła Wieloletni Program Rządowy na lata 2000-2008: "Kwaśny papier. Ratowanie w skali masowej zagrożonych polskich zasobów bibliotecznych i archiwalnych". Wersję skróconą tekstu WPR opublikowano w: "Przegląd Rządowy" nr 2 (104) 2000 67-81, dodatkowe informacje na temat Programu znaleźć można w artykule: A. Barański, J. Grochowski, K. Zamorski, Kalendarium i założenia realizacyjne wieloletniego programu rządowego na lata 2000-2008, "Notes Konserwatorski" 2000, nr 4.
W programie zdefiniowano trzy podstawowe cele:
- Pełne i kompetentne określenie zakresu zagrożeń z wyselekcjonowaniem zbiorów bibliotecznych i archiwalnych według stopnia zagrożenia w układzie geograficznym i administracyjnym kraju.
- Podjęcie stanowczych działań prewencyjnych ograniczających, a w przypadku niektórych rodzajów aktywności w pełni wykluczających, dopływ materiałów zakwaszonych do zbiorów bibliotecznych i archiwalnych.
- Stworzenie w Polsce sieci instalacji masowego odkwaszania i wzmacniania XIX- i XX-wiecznego papieru nietrwałego, współdziałającej z urządzeniami do masowego mikrofilmowania zbiorów zagrożonych, zgodnie z efektami pracy zdefiniowanym jako pole (A).
Instytucje
W przygotowanie Programu zaangażowało się szereg instytucji, które postanowiły współpracować przy przeciwdziałaniu efektom kwasowej degradacji papieru:
- Wydział Chemii i Środowiskowe Laboratorium Analiz Fizykochemicznych i Badań Strukturalnych, UJ, Kraków
- Biblioteka Jagiellońska, UJ, Kraków
- Instytut Celulozowo-Papierniczy, Łódź
- Biblioteka Narodowa, Warszawa
- Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa
- Zakład Konserwacji Papieru i Skóry, UMK, Toruń
- Centralne Laboratorium Konserwacji Archiwaliów, Warszawa
- Archiwum Dokumentacji Mechanicznej, Warszawa
Jednostka koordynująca na szczeblu rządowym: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Program Rządowy "Kwaśny papier"
Od maja 2004 roku działa już oficjalna strona internetowa Programu, prowadzona przez Bibliotekę Narodową w Warszawie. Koordynatorem Wieloletniego Programu Rządowego "Kwaśny papier" jest mgr inż. Władysław Sobucki.
Poniżej zamieszczamy podstawowe informacje związane z powołaniem Programu.
Kalendarium WPR
- styczeń 1998 - Kraków, UJ: na ręce premiera RP przesłano memoriał "O potrzebie ratowania dziedzictwa kultury polskiej w zbiorach bibliotecznych i archiwalnych XIX i XX wieku", jego autorzy to A. Barański, J. Grochowski, A. Manikowski, D. Nałęcz, K. Zamorski.
- 17 listopada 1999 - Warszawa: Rada Ministrów ustanawia Wieloletni Program Rządowy na lata 2000-2008: "Kwaśny papier. Ratowanie w skali masowej zagrożonych polskich zasobów bibliotecznych i archiwalnych".
- 2002 rok - Konkurs na realizację projektu "Kwaśny papier".
- październik 2003 - Kraków, UJ: uruchomiono pierwszą w Polsce aparaturę do odkwaszania pojedynczych kart papieru (model C 900 firmy Neschen).
- grudzień 2005 - Kraków UJ: pozyskanie pierwszej w Polsce instalacji do odkwaszania książek (Bookkeeper III firmy Preservation Technology).
- 2006 - Warszawa: Biblioteka Narodowa zakupiła od firmy Preservation Technology instalację do masowego odkwaszania.
Centra Informacji
- European Commission on Preservation and Access (ECPA)
- Library of Congress Preservation Directorate
- Conservation OnLine, Preservation Department of Stanford University Libraries
- e-preservation - nowe pismo poświęcone konserwacji, dostępne on-line
Projekty europejskie związane z konserwacją papieru (strony zawierają m.in. obszerne zestawienia literatury przedmiotu):
- PAPYLUM
- INKCOR
- PaperTreat
- SurveNIR