Lydia Suzanne Kellerman
Kompleksowa metoda walki z rozpadem książek. Program odnowy i masowego odkwaszania w Bibliotece Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii
"Library Resources and Technical Services" 1999, t. 43, nr 3
- Tło wydarzeń
- Projekt wstępny
- Kryteria wyboru do masowego odkwaszania
- Wymogi biblioteki i specyfikacje firmy
- Działania wewnątrz biblioteki
- Ewidencjonowanie
- Przygotowywanie materiałów
- Działania po zabiegach konserwatorskich
- Wnioski
Od lat sześćdziesiątych bibliotekarze bacznie śledzili szybką ewolucję i rozwój technologii masowego odkwaszania papieru. W tym okresie następowały po sobie i zmieniały się kolejne metody odkwaszania, formy usług, jak również pojawiały się i znikały firmy je oferujące (Boomgaarden 1995, Buchanan 1994, Cloonan 1990). Jednak proces masowego odkwaszania – jedna z możliwych zapobiegawczych metod ratowania zakwaszonych lecz wciąż jeszcze nie rozpadających się materiałów w swej pierwotnej postaci – był długo uważany za niebezpieczny i nie wzbudzał zaufania. Poglądy i opinia publiczna na ten temat zmieniły się w obliczu wielu nowych doniesień naukowych, w których wykazano, że część z proponowanych metod odkwaszania jest niezwykle skuteczna w zapobieganiu degradacji kwaśnego papieru (Evaluation 1994). Ponadto, gdy Biblioteka Kongresu po przeprowadzeniu własnych badań i testów, podpisała w 1996 roku pierwszy kontrakt na masowe odkwaszanie swych zbiorów z Preservation Technologies Inc., wielu bibliotekarzy ponownie zaczęło poważnie rozważać stosowanie tej metody, jako cennego narzędzia do konserwacji i zabezpieczania książek (Harris 1998). Jak wiadomo od jednej z firm, decyzja Biblioteki Kongresu przyspieszyła procesy negocjacji prowadzone przez inne biblioteki.
Tło wydarzeń
Wśród zainteresowanych w postępach w metodach masowego odkwaszania znaleźli się pracownicy Biblioteki Uniwersytetu Stanowego Penn. W 1991 roku rozpoczęli oni program badawczy, który miał na celu wykazanie, że techniki masowego odkwaszania mogą rzeczywiście ochronić przed rozkładem materiały drukowane na zakwaszonym papierze (De Stefano 1994, Mass Deacidification 1992, Sparks 1992). W roku 1991 i 1992 rozpoczęto realizację kilku pilotażowych projektów badawczych przy współudziale trzech czołowych firm zajmujących się odkwaszaniem, tj. FMC Lithium Corporation of America (Lithco), Akzo Chemical Inc. oraz Preservation Technologies, Inc. (PTI). Wyniki niezależnych testów, w których stosowano różne techniki pomiarowe, skonfrontowano ze sobą. Zaobserwowano, że niektóre procedury chemiczne stosowane podczas odkwaszania miały nieodwracalny negatywny wpływ na pewne rodzaje książek, papierów, atramentów i etykiet labels, podczas gdy inne nie naruszały stanu książek w ten sposób. Najbardziej zachęcająca wydawała się metoda Bookkeepera.
W latach od 1992 do 1995, bibliotekarze rozpoczęli współpracę z PTI w celu przetestowania ulepszonej metody odkwaszania opracowanej przez tę korporację. Rozpoczęto przygotowywanie procedur działań w bibliotece oraz reguł postępowania przy wyborze dokumentów do odkwaszania. Wkrótce okazało się, że do odkwaszania nadają się jedynie książki w nienaruszonym stanie fizycznym. Już pierwsze testy pozwoliły stwierdzić, że książki w gorszym stanie fizycznym, na przykład tomy z osłabionymi okładkami, uszkodzonymi grzbietami spine lub luźnymi kartami, nie wytrzymywały warunków stosowanych w procesie odkwaszania, a pewne mechaniczne działania niezbędne w pewnych jego etapach powodowały dalsze ich uszkodzenia. Ponadto książki wybrane do odkwaszania metodą Bookkeepera, musiały być wytrzymałe i na tyle giętkie, aby można je było umocować w rozwarciu na metalowych uchwytach. Takie umocowanie umożliwia dobrą ekspozycję każdej karty aż do jej wewnętrznego marginesu i zapewnia równomierne rozprowadzenie zobojętniającego odczynnika chemicznego w każdym elemencie książki. Testy pilotażowe pokazały jasno, że książki w złym stanie fizycznym, aby mogły przetrwać proces odkwaszania, wymagają uprzedniego wzmocnienia.
Projekt wstępny
Pierwszy projekt PSUL i PTI oficjalnie wszedł w życie w roku 1995. Prace rozpoczęto od wyboru 163 tomów spośród 2000 dostępnych w Czytelni Studiów Afro-Amerykańskich. Z powodu ograniczeń finansowych, zastosowano oszczędną metodę selekcji książek, która doprowadziła do identyfikacji tomów – najlepszych kandydatów do odkwaszania. Każdą książkę traktowano indywidualnie, określając jej kondycję fizyczną oraz kwasowość papieru. Pozwoliło to wybrać wstępnie zbiór książek jednocześnie będących w dobrym stanie i wydrukowanych na kwasowym papierze. Do dalszego zawężenia zbioru książek do odkwaszania zastosowano kryterium ich wypożyczalności circulation. W ten sposób pierwszeństwo dano najbardziej zużytym egzemplarzom lub tym o liczbie wypożyczeń większej od 8. Dodatkowo, książki spełniające powyższe kryteria wyboru, musiały być fizycznie dostępne, czyli obecne na półkach w momencie szacowania ich stanu.
Po ponad dwóch miesiącach prac, w czerwcu 1995, wstępnie wybrane materiały, wysłano do PTI. Miesiąc później, odkwaszone książki powróciły do biblioteki, gdzie zostały poddane oględzinom fizycznym i wyrywkowym testom pH (za pomocą pisaka do pomiaru pH). Wyniki testów wykazały, że 85% odkwaszonych materiałów (138 książek) przebyło pomyślnie procedurę odkwaszania, bez niepożądanych wpływów na stan papieru, tuszów, sygnatur i etykiet label. W przypadku pozostałych 15% (25 książek), głównym problemem było niecałkowite odkwaszenie (niejednorodność), w tym szczególnie wewnętrznych marginesów niektórych tomów (Evaluation1994).
Pomyślne wyniki pierwszego projektu masowego odkwaszania na mała skalę, zachęciły pracowników PSUL do zaplanowania następnego projektu o znacznie już większym zasięgu. Dalsza współpraca z PTI koncentrowała się wokół rozwiązania problemu „niejednorodności" w przypadku niektórych egzemplarzy, oraz wokół sformułowania planu wdrożenia nowego kompleksowego programu ratowania księgozbiorów. Opierając się na naszych doświadczeniach z procesem Bookkeepera stosowanym przez PTI, wyłoniono kilka najważniejszych czynników, które potencjalnie mogły zadecydować o sukcesie przyszłego programu masowego odkwaszania, jako cennej metody konserwacji i zabezpieczania książek. Ustalono, że po pierwsze, książki, by mogły przetrzymać warunki stosowane przy odkwaszaniu, powinny być w dobrej kondycji fizycznej. Po drugie, że nie wszystkie papiery równie łatwo wchłaniają odczynnik zobojętniający, na przykład papiery zaklejane. Po trzecie, że konieczna jest ścisłe ewidencjonowanie książek wysłanych do odkwaszenia, stałe informowanie biblioteki o dostępności książek do wypożyczania. Po czwarte, uznano za konieczne zastosowanie systemu katalogowania typu USMARC 583 w celu bieżącego informowania użytkowników biblioteki o podjętych działaniach konserwatorskich. Po piąte, należało znaleźć i określić przyszłe fundusze potrzebne do kontynuowania programu. W końcu, należało opracować kryteria wyboru książek do odkwaszania, które pozwoliłyby wyłonić księgozbiory lub części księgozbiorów biblioteki najbardziej wymagające odkwaszania.
Kryteria wyboru do masowego odkwaszania
Wynikach badań prowadzonych w 1992 wykazały, że do masowego odkwaszania należy wytypować starsze kolekcje i niektóre pozycje z nowszych nabytków. Podczas tych badań przeglądnięto i przetestowano 5632 nowych książek z nadrukowanymi datami wydania 1990, 1991, 1992. W ten sposób wyznaczono ułamek książek wydrukowanych na kwaśnym w stosunku do ilości książek drukowanych na papierze alkalicznym. Wyniki badań pokazały, że spośród wszystkich testowanych książek (w twardych i miękkich oprawach z 33 krajów świata), 86% było wydrukowanych na papierze zasadowym, a tylko 14% na papierze kwaśnym. Wśród książek wydanych w Stanach Zjednoczonych, 91% stanowiły książki drukowane na papierze bezkwasowym. Produkcja zasadowego papieru stopniowo stała się normą w Ameryce Północnej (Preserving Knowledge 1990). Wyjątek stanowiły książki wydawane w krajach trzeciego świata, na przykład zaobserwowano, że niemal wszystkie książki pochodzące z Indii i Afryki były drukowane na kwaśnym papierze.
Przeprowadzone badania pozwoliły ustalić, że wbrew temu co myślano przedtem, duża część nowo nabytych materiałów jest wydrukowana na alkalicznym papierze i nie jest zagrożona degradacją. Natomiast przechowywane w stosach starsze kolekcje biblioteki były najprawdopodobniej wydrukowane na kwaśnym papierze i w ten sposób narażone na nieuchronny rozpad. Jak już zauważono wcześniej, wyjątek stanowiły nowe materiały wydane w krajach trzeciego świata. W 1997 roku, pięć lat po zakończeniu wstępnego przeglądu kolekcji biblioteki, ponownie przeprowadzono dwa rodzaje testów, które miały na celu sprawdzenie, czy w tym czasie w przemyśle papierniczym nie dokonano zmian technologicznych, które mogły by wpłynąć na wcześniejsze decyzje biblioteki co do wyboru kolekcji do odkwaszania. Przetestowano całkiem nowe oraz starsze, wypożyczane materiały, wysłane do konserwacji (ponowna oprawa, naprawa) do Działu Konserwacji Kolekcji Preservation Collection Care Unit.
Testy pH kwasowości papieru przeprowadzono dla 447 nowych książek (zarówno w miękkich i twardych oprawach). Do testów wybrano książki zarówno krajowe (amerykańskie), jak i zagraniczne, zamawiane bezpośrednio od wydawnictw, egzemplarze planów wydawniczych, czy też egzemplarze oddane do rozpowszechniania serial aquisitions processes oraz monografie. Ustalono, że spośród 447 przetestowanych tomów, mniej niż 1% (0.06%) stanowiły książki wydrukowane na kwaśnym papierze.
Jeszcze tego samego roku, w ciągu dwóch miesięcy w semestrze zimowym, przeprowadzono testy pH 156 ostatnio wypożyczanych książek, które właśnie zostały zwrócone przez czytelników. Spośród oddawanych książek, obsługa wypożyczalni wyznaczała egzemplarze w złym stanie fizycznym i kierowała je do naprawy do Działu Konserwacji Care. Jako egzemplarze w złym stanie fizyczny przyjęto określać książki o poluzowanych lub brakujących okładkach, z rozdartymi lub luźnymi kartami, ze złamanymi grzbietami lub headcap, oraz z brakującymi kartami. Wybrane 156 egzemplarzy, reprezentowało wydawnictwa zarówno amerykańskie (96%), jak i zagraniczne (4%). Stwierdzono, że w tej próbce 82% stanowiły książki drukowane na kwaśnym papierze, a 18% książki drukowane na papierze alkalicznym.
Wyniki tych dwóch testów doprowadziły do wniosku, że starsze materiały były zagrożone zarówno ze względu na swój słaby stan fizyczny, jak i ze względu na swoje zakwaszenie. Z tego powodu postanowiono połączyć dwa zabiegi konserwatorskie, naprawę oraz odkwaszanie masowe i opracować jedną kompleksową strategię ratowania książek. W ten sposób uciążliwa selekcja książek do obu zabiegów została sprowadzona do jednego etapu. Również inne biblioteki, które już wcześniej wprowadziły masowe odkwaszanie swoich zbiorów, używały podobnych kryteriów wyboru. Kryteria te jednak zmieniano w zależności od stosowanego zabiegu konserwatorskiego in the sequence of the treatment process (De Stefano 1994).
Zebranie z pracownikami z działu zajmującymi się wybieraniem książek library selectors, zorganizowane w kwietniu 1998, miało na celu zaprezentowanie wyników testów przeprowadzonych na zbiorach oraz przedyskutowanie nowego programu odnowy i masowego odkwaszania, jako jednej z możliwych terapii dla zakwaszonych kolekcji. Nasi dyskutanci zgodzili się, że proponowana kompleksowa metoda ratowania i konserwacji zbiorów jest obiecująca i praktyczna, a także zaproponowali listę materiałów, które powinny być poddane kompleksowemu odnowieniu według pierwszeństwa:
Wypożyczane materiały wymagające zabiegów konserwatorskich, typowane przez pracowników wypożyczalni (pochodzące tylko z głównego kampusu).
- Wybrane kolekcje specjalne typowane przez pracowników library selectors
- Wybrane pojedyncze tytuły typowane przez pracowników library selectors
Od kiedy wyznaczono priorytety przy selekcji materiałów, pracownicy Działu Konserwacji Preservation Department wzmogli wysiłki w celu ukończenia procedur do wdrożenia programu kompleksowego odnawiania i masowego odkwaszania do biblioteki PSUL. Natomiast, nowo powołany fundusz zabezpieczył finansowanie tego programu. Podpisanie ostatecznego kontraktu wymagało wielu spotkań z przedstawicielami firm oferujących obie usługi (oprawy/odnowy i odkwaszania masowego). Odbyto również spotkania z pracownikami różnych działów biblioteki (wypożyczalni, działu kadr stack maintenance, katalogów, działu finansów), aby ustalić procedury działań w samej bibliotece, związane z pakowaniem części księgozbiorów do odkwaszania, ich transportem, monitorowaniem, wysyłką i księgowością.
Kontrakty oraz procedury operacyjne przedstawione w tym raporcie, były opracowane przez bibliotekę we współpracy z firmami wykonującymi usługi. Ich skrótowy opis, zamieszczony poniżej, może służyć jako przykład do opracowania innych podobnych projektów. Pierwszy rozdział poświęcono dopasowywaniu wymogów stawianych przez bibliotekę do warunków i specyfikacji procesów oferowanych przez firmy. Następne rozdziały opisują wewnętrzne procedury operacyjne stosowane do przygotowania zniszczonych materiałów do wysłania do odnowy i odkwaszania.
Wymogi biblioteki i specyfikacje firmy
Wprowadzając ten szczególny jednostopniowy proces przygotowania kolekcji – możliwej do zrealizowania opcji konserwowania – biblioteka PSUL przedstawiła swoje wymogi dotyczące procesów odnowy i masowego odkwaszania. Jednym z tych wymogów było oprawianie wtórne lub pierwsze z użyciem C-grade bookcloth z zachowaniem standardów/rozwiązań stosowanych w handlu commercial binding set jak u Parisi i Meririll-Oldham (1986). Określono również, że przedział pH materiałów po konserwacji powinien wynosić od 6.5 do 10.4 z minimalną wymaganą rezerwą alkaliczną 1%. Firmy zajmujące się oprawą i odkwaszaniem powinny poinformować bibliotekę, o tym czy materiały mogą być poddane obu zabiegom. Firma zajmująca się oprawą powinna dostarczyć harmonogram przesyłek. Firma zajmująca się odkwaszaniem powinna dostarczyć raporty z testów pH próbek papieru z wysłanej serii, jak również ewidencjonować nadchodzące egzemplarze za pomocą numerów zamówienia call number i kodów paskowych dla ich łatwej identyfikacji.
Poza wymogami ze strony biblioteki sprecyzowano warunki umowy, które pozwoliły zoptymalizować czas obiegu książek. Pracownicy biblioteki firma oprawiająca i odkwaszająca wspólnie ustaliły dodatkowe warunki programu. Pracownicy biblioteki zadecydowali, że każda partia wysyłanych książek powinien zawierać nie mniej niż 30 tomów, które rozmiarem nie przekraczałyby 12 na 9 na 2,5 cala (30,5 na 23 na 6,5 cm) a ich waga była nie mniejsza niż 2,8 funta (1,4 kg). Firma zajmująca się oprawą potrzebowała wystarczającą ilość czasu na działania konserwatorskie i postawiła warunki, aby materiały biblioteczne były dostarczone do oprawy na dwa tygodnie przed ich wysłaniem do odkwaszania. Firma ta zgodziła się na wykonanie usługi, a dodatkowo zapewnienie transportu książek do zakładów/placówki odkwaszania oraz z powrotem do biblioteki w czasie od 6 do 8 tygodni.
Uzgodniono również, że firma oprawiająca zorganizuje wysyłkę do odkwaszania w porządku od najmniejszej? do największej aby ułatwić działania firmie odkwaszającej. Z kolei firma odkwaszająca miałaby zwracać książki w porządku w jakim je otrzymała. Inne warunki programu zakładały zgłaszanie bibliotece przez placówkę oprawiającą książki nie nadające się do odkwaszania (np. książki rozpadające się, zbyt duże lub o wadze większej niż 2,8 funta). Zobowiązano placówkę odkwaszająca do zaopatrzenia książek przez firmowe etykiety z datą odkwaszenia, która miałaby informować o tym kiedy poddana obróbce chemicznej książka nadawałaby się do użytku domowego. Na koniec obie firmy powinny dostarczyć bibliotece osobne faktury na dostarczone produkty i wykonane usługi.
Po uzgodnieniu warunków umowy z firmami biblioteka wszczęła przygotowania do opracowania wewnętrznych procedur do wprowadzenia programu.
Działania wewnątrz biblioteki
Wydawało się logiczne, by Dział Konserwacji i Preservation Collections Care Unit wziął na siebie obowiązek kierowania programem odkwaszania ponieważ ich dotychczasowe zadania związane były z oceną i wyborem zbiorów do konserwacji. Wiele procedur związanych z oceną i wyborem książek do oprawy i odkwaszania pokrywało się z dotychczas prowadzonymi przez ten dział, jednak należało dodać kilka Dodatkowe procedury związane były z opracowanymi na poczet programu kryteriami wyboru księgozbioru, ewidencjonowaniem wybranego księgozbioru bibliographic processing, przygotowaniami fizycznymi pakowanie oraz śledzeniem/monitorawaniem obiegu książek pomiędzy biblioteką, placówką oprawiającą i odkwaszającą.
W oparciu o zaproponowane wcześniej kryteria wyboru, pracownicy poddali każdą pozycję księgozbioru wstępnej ocenie aby zidentyfikować potencjalnych kandydatów do odkwaszania. Parametry fizyczne i użytkowe oceny tych kandydatów obejmowały:
- tomy (oprawione i nieoprawione) wydrukowane na kwasowym papierze otrzymanym z pulpy drzewnej
- tomy w twardych i miękkich oprawach będących w złym stanie i wymagających wymiany przed odkwaszaniem
- pozycje o określonych wymiarach nie większych niż 12x9x2.5 cala (wymóg firmy)
- tomy ważące nie więcej niż 2,8 funta (wymóg firmy), oraz pozycje wypożyczone co najmniej 5 razy
W oparciu o poprzednie doświadczenia, wcześniejsze wewnętrzne decyzje i dyskusje z firmami, sporządzono listę materiałów i formatów nie nadających się do odkwaszania:
- zadrukowany papier text paper zasadowy
- manuskrypty
- pozycje drukowane na papierze kredowym
- pozycje w skórzanych oprawach z czerwonym nadrukiem
- materiały z zafoliowanymi okładkami
- rozpadający się papier (jeżeli nie przechodzi próby dwóch podwójnych zgięć)
- materiały wyposażone w kieszenie pocket parts
- tytuły nie będące w ciągłym użyciu
- tytuły znajdujące się na mikrofilmach lub mikrofiszach
W celu ustalenia, które z wydanych tekstów były wydrukowane na kwaśnym papierze przeprowadzono testy pH. Za pomocą testera pH w formie pisaka wypełnionego czerwienią chlorofenolową rysowano mała kreskę na końcu każdego tomu najbliżej wewnętrznej krawędzi. Roztwór czerwieni chlorofenolowej, używany jako wskaźnik, robił się czerwony przy pH papieru 6.8 i powyżej wskazując papier alkaliczny (lub obojętny przyp. tłumacza). Przezroczysty lub żółty ślad pisaka wskazywał na kwaśny papier a tym samym na kandydata do odkwaszania. Wybór tej metody testowania pH był podyktowany jedynie jej łatwym użyciem i jej skutecznością w szacowaniu kwasowości.
Ewidencjonowanie
Po selekcji, przetestowaniu kwasowości papieru i przesortowaniu materiałów do odkwaszania, pracownicy Działu Konserwacji (Care) zaktualizowali rekordy każdego tytułu lub tomu w katalogu bibliograficznym. Po zaktualizowaniu rekordu przenoszono każdą pozycję na nowe konto w dziale single department charge posiadające kod „MASS". Ten automatycznie wyświetlany w komputerowym katalogu kod miał informować użytkowników oraz pracowników biblioteki, że dana pozycja została wysłana do odkwaszania i jest okresowo niedostępna (patrz rys.1). Pojawia się on każdorazowo jeżeli użytkownik wprowadzi komendę „zamówienie" item inquiry do systemu katalogowego lub jeżeli sprawdza on jaki jest status książki (patrz rys. 2). Amerykański standard USMARC 583 do opisu pól w katalogach, który został opracowany do zapisu informacji o statusie książki objętej konserwacją lub odkwaszaniem wciąż nie jest oficjalnie zatwierdzony. Dlatego w tym celu zaadoptowano system ALA polecany jako dobry przewodnik i słownik terminologii do użytkowania pól typu 583. Do pól wprowadzano informacje dotyczące firmy konserwatorskiej (nazwa i adres), rodzaj działań konserwatorskich (np. odkwaszanie w rozpuszczalnikach ciekłych, oprawa itp.) (patrz rys. 3). Dane te pojawiają się jedynie w katalogach lokalnych i nie są wprowadzone do baz, czy innych systemów bibliograficznych jak również nie są zapisywane na taśmach. Definicja używane do systemu 583 są następujące: 583 $a opis działania na książce, $c data rozpoczęcia, $i stosowana metoda, $x dodatkowe informacje dotyczące metody (np. odkwaszane), $j adres firmy, $k – nazwa firmy, $z dodatkowe informacje o konserwacji książki. Poza polami USMARC 583 dołączonymi do każdego rekordu, dodano również pola w standardzie 598 opisujące działania konserwatorskie podjęte dla danego, szczególnego tomu lub kopii. Na przykład, jeżeli tylko jedna kopia danego tytułu z posiadanych kilku była wysłana lub poddana konserwacji, do wskazania tej konkretnej dołączano notatkę w polu 598 (patrz rys. 3). Pole 598 jest zdefiniowane jako lokalna notatka tekstowa używana do poinformowania o działaniach wewnętrznych podjętych przez bibliotekę. Przykładowe definicje używane przez bibliotekę dla pola 598 są następujące: 598 $a – instrukcje dotyczące działań. jeżeli książka została wysłana do odkwaszania:
- 598 Inżynieria – kopia odkwaszona
- 598 Nauki Przyrodnicze – tom 2 odkwaszony
- 598 kod paskowy # – odkwaszono
- 598... stacks – odkwaszono
Przygotowywanie materiałów
Po zakończeniu aktualizowania rekordów bibliotecznych, zrobiono składające się z dwóch części wydruki tych rekordów (patrz rys. 4). Wyróżniono w nich instrukcje dotyczące oprawy, oznaczania grzbietów książek, jak również informacje o metodzie masowego odkwaszania. Część wydrukowanych dokumentów wkładano do wysyłanego tomu; dodatkową kopię umieszczano w przesyłce packet. Informacje o każdej przesyłce odnotowywano w porządku alfabetycznym według tytułu, a później według daty wysłania. Dla tomów objętych oprawą i odkwaszaniem opracowano dwie niezależne statystyki. Następnie wyselekcjonowano i wpakowano książki do mocnego pudła do przesyłania książek do oprawy książki dostępnego na rynku i opatrzonego napisem: „ODKWASZANIE MASOWE" i wysłano do placówki zajmującej się oprawą.Działania po zabiegach konserwatorskich
Kiedy książki powróciły do biblioteki, dział Collection Care przeglądnął i sprawdził każdy tom pod względem dokładności oprawienia (letter stamping itp.) i kwasowości papieru. Rodzaj zamówionej oprawy i znakowania grzbietu sprawdzano dla każdego egzemplarza porównując go wcześniej przygotowanymi dokumentami. Oceniano również, czy na górnej części grzbietu książki został zamieszczony znak nieskończoności, wskazujący na odkwaszoną książkę. Znak ten zamieszczony na zewnętrznej części książki pozwala natychmiast zorientować się, która książka była poddana odkwaszaniu. Etykieta zamieszczona przez firmę odkwaszającą na odwrocie karty tytułowej dodatkowo informowała pracowników i czytelników o metodzie odkwaszania. W celu potwierdzenia wyników odkwaszania pracownicy, następnie przeprowadzali test pH na przypadkowo wybranych książkach. Po ukończeniu fizycznego i technicznego przeglądu książek, wewnątrz przedniej okładki umieszczano tabliczkę informującą o źródłach finansowania i sponsorach programu konserwacji. Następnie aktualizowano rekordy każdej pozycji, zmieniano jej status, wypisywano z konta w dziale single department charge w ten sposób udostępniając pozycję w komputerowym katalogu bibliotecznym. Po tych operacjach książki były gotowe do powrotu na swoje miejsca na półkach i do wypożyczania.Wnioski
Zanim powstał tekst tego raportu, przygotowano i wysłano trzy stutomowe pakiety do oprawy i odkwaszania, z których powróciły do biblioteki dwa. Czas potrzebny na przeprowadzenie całego przedsięwzięcia dla jednego pakietu wynosił siedem tygodni. Wszelkie zalecenia i wymogi, tak firm, jak i biblioteki wypracowane w toku negocjacji dokładnie odzwierciedliły przebieg całego przedsięwzięcia. Jako, że zarówno firmy realizujące usługi, jak i biblioteka nie napotkały na żadne problemy podczas przegotowywania i przeglądu odnowionych książek, nie były potrzebne zmiany w stosowanej procedurze. Aczkolwiek, jak się zdaje, potrzeba doszlifowania procedur może pojawić się w miarę zdobywania doświadczeń przy stosowaniu programu, to na dzień dzisiejszy można stwierdzić, że to nowe kompleksowe podejście do ratowania księgozbiorów z jednym etapem przygotowawczym, stanie się najbardziej skuteczną metodą stabilizowania starszych kolekcji.