Polski Komitet Programu UNESCO Pamięć Świata wyłonił kolejne obiekty do uhonorowania wpisem na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Jednym z obiektów są przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej Metryki Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1642.

Metryki Uniwersytetu Krakowskiego to najstarszy, kompletny zespół generalnych metryk uniwersyteckich w Polce. Zawiera prowadzone przez rektora Uniwersytetu Krakowskiego wykazy ogólne studentów, bez podziału na wydziały, nacje czy kolegia. W każdej księdze wpisy immatrykulowanych poprzedza rota przysięgi, którą składali studenci, wchodzący do wspólnoty uniwersyteckiej. W najstarszej księdze zamieszczono także notę o odnowieniu fundacji Uniwersytetu, wykaz honorowych immatrykulowanych (fundatorów i dobrodziejów Uniwersytetu) oraz spis profesorów.

Metryki najstarszej uczelni wyższej w Polsce pochodzą z czasu największej świetności Uniwersytetu Karkowskiego i zawierają wpisy m.in.: Jan Elgot, Benedykt Hesse z Krakowa, Jana Długosza, Konrada Celtisa, Mikołaja Kopernika, Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja, Jana Brożka, Jana III Sobieskiego. Wpisy niektórych osób były później uzupełniane o informacje dotyczące ich karier naukowych, poczynionych darowizn, ważnych wydarzeń. Metryki Uniwersytetu Krakowskiego są podstawowym materiałem do zbiorowego portretu polskich i europejskich elit intelektualnych i stanowią kapitalne źródło do badań.

Powstanie pierwszej Metryki związane jest z odnowieniem Uniwersytetu Krakowskiego przez króla Władysława Jagiełłę. Najstarsze statuty uniwersyteckie uchwalone w 1400 r. wymieniały księgę Metryki jako jedno z insygniów rektorskich. Przez pierwsze cztery lata zapisy immatrykulacyjne prowadzono w formie brulionowych notatek. Księgę Metryki zaczęto spisywać w 1404 r., uzupełniając ją o starsze zapiski z lat 1400-1404.

Immatrykulacje wpisywane były według roczników. Wpisów do metryki według ustalonego schematu dokonywał sam rektor, bądź zaangażowany przez niego pisarz. Przez cały okres staropolski niemal niezmienna pozostała formuła zapisu, która obejmowała imię studenta, imię jego ojca, miejsce pochodzenia oraz zapis o dokonaniu opłat immatrykulacyjnych lub ich braku. Aktualna księga przechowywana była w lokalu rektora. Po zamknięciu w niej wpisów przekazywana była do zbiorów Biblioteki Kolegium Większego. Obecnie przechowywane są one w Bibliotece Jagiellońskiej.

Metryki Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1642 notują ponad 60 000 immatrykulowanych z terenu Królestwa Polskiego oraz innych krajów europejskich. Dotychczasowe badania pokazują, że oddziaływanie Uniwersytetu Krakowskiego było bardzo szerokie i obejmowało tereny Śląska, Węgier, Siedmiogrodu, Czech i Moraw, Litwy, Prus, Pomorza Zachodniego, Brandenburgii i Nowej Marchii, a także innych krajów niemieckich. Dzięki stosowaniu jednolitej formuły zapisu przez długi okres otrzymujemy jednorodne dane dotyczące frekwencji w poszczególnych latach, a także o pochodzeniu geograficznym czy społecznym immatrykulowanych. Upowszechniony od lat czterdziestych XV w. zwyczaj glossowania ksiąg urzędowych w Uniwersytecie Krakowskim umożliwia badanie karier jego absolwentów i zasięgu oddziaływania Uniwersytetu.

Zeskanowane dokumenty udostępnione są w Jagiellońskiej Bibliotece Cyfrowej:

Metrica seu Album Studiosorum Universitatis Cracoviensis. P. 1, inde ab anno 1400 usque ad annum 1508

Metrica seu Album Studiosorum Universitatis Cracoviensis. P. 2, inde ab anno 1509 usque ad annum 1551

Metricae studiosorum Universitatis Cracoviensis [...] pars. P. 3, ab anno Domini 1551-1606