Z okazji przypadającej w tym roku trzechsetnej rocznicy urodzin wielkiego królewieckiego filozofa, tegoroczna wystawa rękopisów muzycznych w Bibliotece Jagiellońskiej, towarzysząca 28. Wielkanocnemu Festiwalowi Ludwiga van Beethovena, zorganizowana została pod hasłem „Beethoven i filozofowie”.
Głównym ideowym źródłem twórczości Ludwiga van Beethovena była myśl oświeceniowa. Ukształtowała ona nie tylko twórcze poglądy i dążenia kompozytora, ale wpłynęła też na jego światopogląd i całą osobowość. Szczególne znaczenie miała dla niego twórczość Immanuela Kanta, którego słynny cytat – „niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie” – wpisał Beethoven w jednym ze swoich zeszytów konwersacyjnych.
Jako przykłady dzieł Beethovena, w wyraźny sposób przenikniętych oświeceniowymi ideami takimi jak dążenie do wolności, postępu, tolerancji i braterstwa wszystkich ludzi, wskazywane są często jego dwie symfonie: trzecia i dziewiąta. Przewodnim tematem, wokół którego krąży treść symfonii trzeciej, jest zmaganie i bohaterska walka o ludzką wolność.
Z kolei w ostatniej ukończonej przez Beethovena symfonii, opatrzonej numerem dziewiątym, ideowy przekaz został zwerbalizowany explicite w finale dzieła, do wykonania którego poza orkiestrą symfoniczną przewidziany został chór mieszany i czworo śpiewaków solistów, wykonujący wspólnie tekst ody „Do radości” Fryderyka Schillera.
W ramach tegorocznej ekspozycji zaprezentowano rękopisy muzyczne dzieł L. van Beethovena, m.in. szkice do III i IX Symfonii oraz do Muzyki scenicznej do dramatu Egmont, a także autografy dzieł J. S. Bacha, W. A. Mozarta, J. Haydna, F. Mendelssohna, F. Chopina, J. Brahmsa, H. Wolfa i A. Brucknera. Obok manuskryptów muzycznych znalazły się rękopisy filozofów XVIII i XIX-wiecznych: J.-J. Rousseau, I. Kanta, M. Mendelssohna, J. G. Fichtego, G. W. F. Hegla, F. W. J. von Schellinga, A. Schopenhauera i F. Nietzschego. Prezentowane obiekty pochodzą ze zbiorów dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie oraz Biblioteki Jagiellońskiej.
Tekst: dr Michał Lewicki
Grafika: Danuta Dąbrowska-Siemaszkiewicz
